Prester John, Presbyter Johannes (Ortaçağ Avrupası Efsaneleri)

PRESTER JOHN 12. Yüzyıl Avrupa söylencelerinde Doğu’da Müslüman ve pagan halkların arasında Hıristiyanların yaşadığı bir ülkenin kralı kral ve patriği olarak bahsi geçen hayal kahramanının adıdır.

Matta incilinde de bahsi geçen Doğu’nun 3 kralının soyundan geldiğine inanılan John zengin insanların yaşadığı, bilinmeyen sefaletin, hırsızlığı, yalan ve ahlaksızlığın olmadığı, derelerinden bal ve süt akan bir ülkeyi yöneten erdemli bir adam olarak tasvir edilmekte,  yeryüzü Cenneti’ne komşu olan krallığında İskender’in kapısı ve Gençlik pınarı da bulunmaktaydı. John’un krallığı başlangıçta Hint Okyanusu kıyısında düşünülmüşse de Türk ve Moğolların Batıya göçünden sonra Orta Asya’da son olarak da ise Portekizli kâşiflerin Etiyopya’nın MS 4. Yüzyıldan beri Hıristiyan olduğunu bildirmeleriyle Afrika’da olduğu ileri sürülmüştür. Prester John ve gizemli ülkesi Ortaçağ Avrupa’sında romantik kâşiflerin macera hırsını kamçılamakla kalmamış aynı zamanda Kilisenin evrenselliğinin sembolü olarak da algılanmıştır.

Bizans İmparatorluğu‘nun başkenti Konstantinopolis patriği Nestorius’un tanrının oğlu olmayan sıradan bir insan olduğunu iddia edince görevden alınmış hatta sürgün edilmişse de da düşünceleri kendine taraftar bulmuş, Nestorius ve takipçileri Hindistan’a kadar gitmiştir. Asırlar sonra 1122’de Hindistan’dan Roma’ya ulaşan bir rahip Nesturilerin elçisi olduğunu söyleyince Vatikan gerçekte sayısı birkaç bin kişiyi bulan bu topluluğa Prester John adlı hayali bir kralın hükmettiği yalanı uydurulmuştur. 1145’de Suriye piskoposu Papa’ya bir mektup göndererek doğudaki bir Hıristiyan krallığının kutsal toprakların geri alınmasında yardımcı olmak için bir ordu hazırladığı söylencesini yazınca 1221’de yeni bir haçlı seferi için çağrı yapılmıştır. Filistin’e doğru yola çıkan binlerce haçlı şövalye ölünce Prester John’un sadece bir efsane olduğu ortaya çıkmıştır.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016